Τηλεσκόπιο διαστάσεων αστρονομικών ;-)

Με ένα δισεκατομμύριο ευρώ, ο αστρονόμος Robert Gilmozzi αναλαμβάνει να σας κατασκευάσει το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο στον κόσμο, μπροστά στο οποίο η σημερινή γενιά τηλεσκοπίων φαντάζει μικροσκοπική. Το νέο αστρονομικό εργαλείο θα έχει ύψος ίσο με τη μεγαλύτερη πυραμίδα της Αιγύπτου και θα είναι δέκα χιλιάδες φορές πιο ευαίσθητο από τα δίδυμα τηλεσκόπια Keck των δέκα μέτρων που βρίσκονται στο Mauna Kea της Hawai. H αρχική πρόταση του καθηγητή αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερο σκεπτικισμό από τους συναδέλφους του, γεγονός φυσιολογικό αν αναλογιστεί κανείς το τεχνολογικό άλμα που απαιτείται σε σχέση με τις σημερινές υλοποιήσεις. Παρόλα αυτά, ο καθηγητής Gilmozzi φαίνεται ότι μπορεί να υποστηρίξει με έργα την πρόταση που υπέβαλε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1999, αφού μία ερευνητική ομάδα υπό την καθοδήγηση του έχει ήδη ολοκληρώσει το βασικό σχεδιασμό του τηλεσκοπίου. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχουν μέχρι στιγμής ανακοινωθεί, το κύριο κάτοπτρο του τηλεσκοπίου θα έχει διάμετρο 100 μέτρων και η ανάλυση που θα προσφέρει θα είναι 40 φορές υψηλότερη σε σχέση με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Για την κατασκευή του θα απαιτηθεί η συνένωση 2.000 πανομοιότυπων εξαγωνικών κομματιών, έτσι ώστε να δημιουργηθεί η τεράστια επιφάνεια του κατόπτρου, οι διαστάσεις του οποίου συγκρίνονται με αυτές ενός γηπέδου ποδοσφαίρου. Το δευτερεύον κάτοπτρο που θα εξοπλίζει το τηλεσκόπιο θα είναι αρκετά μικρότερο, με μέγεθος μόλις ενός γηπέδου μπάσκετ (!), ενώ η ολοκληρωμένη κατασκευή θα ζυγίζει 9.000 τόνους. Παρόλο που το βάρος αυτό φαντάζει υπερβολικό, αξίζει να αναφερθεί ότι πρόκειται για ακόμη ένα θαύμα της τεχνολογίας, αφού εάν τα τηλεσκόπια Keck μεγεθύνονταν στις διαστάσεις του Owl, θα ζύγιζαν πάνω από 270.000 τόνους. Η διάταξη θα τοποθετηθεί σε υψόμετρο 5.000 μέτρων, ενώ το προσωπικό θα εγκατασταθεί αρκετά χαμηλότερα, γύρω στα 3.000 μέτρα. Το τελικό κόστος και το ακριβές χρονοδιάγραμμα κατασκευής του τηλεσκοπίου δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, όμως, η τεχνολογία που θα απαιτηθεί, θα βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στην τεχνογνωσία που κατέχουν ήδη οι επιστήμονες. Παράλληλα, στο νέο τηλεσκόπιο θα ενσωματωθούν προηγμένα οπτικά συστήματα και «έξυπνες» υπολογιστικές τεχνικές, που αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά την τελική ανάλυση του οργάνου.

Τεράστια Οφέλη

O οργανισμός European Southern Observatory (ESO), που αποτελεί τον κύριο χρηματοδότη και υποστηρικτή του προγράμματος, έχει ήδη αρχίσει τις διαπραγματεύσεις για την απόκτηση των σχετικών δικαιωμάτων χρήσης των απαραίτητων εκτάσεων στη Χιλή, που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις αποτελεί την επικρατέστερη χώρα για να φιλοξενήσει το τηλεσκόπιο. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας, η καταλληλότερη περιοχή για την τοποθέτηση του νέου τηλεσκοπίου βρίσκεται στην έρημο Atacama. Πρόκειται για το πιο ξηρό σημείο του πλανήτη, γεγονός που το αναδεικνύει σε ιδανικό για αστρονομικές παρατηρήσεις. Αρκετές χώρες έχουν ήδη εγκαταστήσει τηλεσκόπια στη συγκεκριμένη τοποθεσία, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Αγγλία που αποτελείτο νεότερο μέλος της ESO. Οι υπεύθυνοι του προγράμματος θεωρούν ότι το τηλεσκόπιο Owl θα φέρει επανάσταση στο χώρο της αστρονομίας, αφού διαθέτει δέκα φορές μεγαλύτερη επιφάνεια συλλογής φωτός από οποιοδήποτε άλλο τηλεσκόπιο έχει κατασκευαστεί ποτέ. Παρόλο που η ανάλυση που προσφέρει είναι παρόμοια με αυτήν του VLT (Very Large Telescope) που ήδη λειτουργεί, το συμβολόμετρο του τελευταίου συλλέγει φως από τέσσερα διαφορετικά κάτοπτρα, σε αντίθεση με το Owl που αποτελείται μόνο από ένα. Μέσω της διάταξης αυτής, οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι θα καταφέρουν να διακρίνουν ουράνια αντικείμενα που παράγουν χιλιάδες φορές αμυδρότερο φως σε σχέση με αυτά που μπορούν να παρατηρηθούν σήμερα, επιτρέποντας έτσι την εξερεύνηση άγνωστων περιοχών του Διαστήματος. O Robert Gilmozzi που είναι διευθυντής στο Paranal Observatory της Χιλής, υποστηρίζει ότι το νέο τηλεσκόπιο θα ανοίξει ένα τεράστιο παράθυρο προς το Σύμπαν, επιτρέποντας την ανίχνευση οξυγόνου σε πλανήτες που παρουσιάζουν ομοιότητες με τη Γη, ενώ παράλληλα θα επιτρέψει την παρατήρηση αστέρων που εκρήγνυνται στις πιο μακρινές περιοχές του Διαστήμα­τος. Χρησιμοποιώντας το Owl, οι αστρονόμοι ελπίζουν iτι θα μπορέσουν να ερευνήσουν τι ακριβώς συνέβη κατά τα πρώτα στάδια δημιουργίας του Σύμπαντος και να αποκρυπτογραφήσουν τη δημιουργία των αστέρων και των πλανητών.
Εντούτοις, το πρόγραμμα βρίσκεται ακόμη σε εμβρυακό σχεδόν στάδιο και οι προσπάθειες του οργανισμού ESO εστιάζονται προς το παρόν στην ολοκλήρωση του VLT στο χώρο της οπτικής αστρονομίας και του ALMA (Atacama Large Millimeter Array) στο χώρο της ραδιοαστρονομίας. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των δύο αυτών έργων, το Owl θα λάβει πρώτη προτεραιότητα, αφού το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας για την ανάπτυξη και κατασκευή γιγαντιαίων τηλεσκοπίων είναι ιδιαίτερα αυξημένο. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αναμένεται να κοστίσει περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ και η διάρκεια κατασκευής του θα ανέλθει σε τουλάχιστον 11 με 12 μήνες. Η χρηματοδότηση του αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, αφού πολλοί είναι εκείνοι που αμφισβητούν τη βούληση του ESO για την επένδυση του τεράστιου αυτού χρηματικού ποσού σε ένα μόνο πρόγραμμα. Σε περίπου τέσσερα χρόνια, οπότε αναμένεται η έναρξη των εργασιών, ο οργανισμός ίσως να αποφασίσει ότι το βασικό κάτοπτρο του Owl θα πρέπει να διαθέτει μικρότερη διάμετρο, περιορίζοντας έτσι και το κόστος του σε χαμηλότερα επίπεδα. Παρόλα αυτά, ο καθηγητής Robert Gilmozzi τονίζει ότι η τελική διάμετρος δεν θα πρέπει να είναι μικρότερη από 70 μέτρα, αφού σε διαφορετική περίπτωση η κατασκευή που προτείνει δεν θα είναι πλέον η βέλτιστη από οικονομικής άποψης. Όσο για το επόμενο βήμα, η κατασκευή ενός γιγαντιαίου τηλεσκόπιου στο Διάστημα φαντάζει ως ο λογικός διάδοχος του Owl.

Σύνδεσμοι: ESO