Νομίζετε ότι τα ξέρετε όλα;-Το ουράνιο τόξο έχει επτά χρώματα

Επτά, πέντε ή τέσσερα χρώματα; Την επόμενη φορά που θα δείτε ουράνιο τόξο ξαναμετρήστε


Ολοι ξέρουμε ότι τα χρώματα της ίριδας είναι επτά, το μαθαίνουμε από τις πρώτες κιόλας τάξεις του σχολείου. Οπως ξέρουμε και ότι αυτό που οι αρχαίοι πρόγονοί μας θεωρούσαν ίχνος της αγγελιαφόρου των θεών στον ουρανό δεν είναι τίποτε άλλο από την ανάλυση του ηλιακού φωτός που περνάει μέσα από σταγονίδια νερού στην ατμόσφαιρα. Πόσοι όμως έχετε ξεχωρίσει πραγματικά επτά χρώματα στο ουράνιο τόξο; Μάλλον κανείς. Και αυτό γιατί τα χρώματα που διακρίνονται με το μάτι είναι μόνο τέσσερα ή, στην καλύτερη περίπτωση, πέντε. Ο αριθμός επτά δεν ανταποκρίνεται σε κάποιο συγκεκριμένο νόμο της Φυσικής. Αποτελεί απλώς μια υποκειμενική ερμηνεία που έχει επικρατήσει ως τις μέρες μας.

Οι αρχαίοι έλληνες φιλόσοφοι ήταν οι πρώτοι που είδαν το ουράνιο τόξο όχι σαν μια θεϊκή απεικόνιση, αλλά ως ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο μπορούσε να μελετηθεί. Ο Μιλήσιος Αναξιμένης, παρατηρώντας τα σύννεφα, ήταν ο πρώτος ο οποίος συσχέτισε τον σχηματισμό του με το φως του ήλιου. Στη συνέχεια, ο Αριστοτέλης εξήγησε το κυκλικό σχήμα του με βάση την τότε γνωστή Γεωμετρία, αν και οι νόμοι της ανάκλασης που χρησιμοποίησε ήταν λανθασμένοι. Στα Μετεωρολογικά του διακρίνει μόνο τρία βασικά χρώματα στην ίριδα: το φοινικούν (βαθυκόκκινο), το πράσινο και το αλουργόν (ιώδες). Οπως σημειώνει «μεταξύ του φοινικού και πρασίνου φαίνεται πολλάκις ξανθόν», δηλαδή το κίτρινο.

Τον 14ο αιώνα, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, ο Γερμανός Θεοδώριχος του Φρίμπουργκ και ο Αραβας Καμάλ Αλ-Ντιν αλ Φαρίσι διέγνωσαν για πρώτη φορά ότι το φαινόμενο του ουράνιου τόξου έχει σχέση με τη βροχή. Στη συνέχεια το θέμα αναπτύχθηκε περισσότερο από τον Γιοχάνες Κέπλερ, τον Πιερ ντε Φερμά και τον Καρτέσιο, ο οποίος έδωσε και την πρώτη ικανοποιητική εξήγήσή του, υποστηρίζοντας ότι το ουράνιο τόξο παράγεται από τις ακτίνες του ήλιου που πέφτουν στα σταγονίδια του νερού και αντανακλώνται σε αυτά τουλάχιστον δύο φορές.

Ο «πατέρας» των θεωριών που ερμήνευσαν πλήρως το φαινόμενο της ίριδας και της σύνθεσης του φωτός ήταν ο Ισαάκ Νεύτων, με ένα πείραμα το οποίο πρόσφατα ψηφίστηκε από τους φυσικούς ως ένα από τα ωραιότερα στην Ιστορία της επιστήμης τους. Χρησιμοποιώντας ένα πρίσμα, ο Νεύτων έδειξε ότι το λευκό φως δεν είναι καθαρό, αλλά αποτελεί τη σύνθεση άλλων χρωμάτων με διαφορετικό μήκος κύματος. Αρχικά ο άγγλος επιστήμονας ξεχώρισε πέντε χρώματα. Στη συνέχεια όμως εισήγαγε διάφορους υπολογισμούς και αύξησε τον αριθμό τους σε επτά - κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, κυανούν, βαθύ κυανούν και ιώδες -, ώστε να εξασφαλίσει την απαραίτητη για την κοσμοθεωρία της εποχής του αρμονία. Εκανε τα διαστήματα των χρωμάτων να συμπέσουν με τα διαστήματα των χορδών που παράγουν τις επτά μουσικές νότες, αναπαράγοντας τον «μαγικό» αριθμό - των πλανητών, των ημερών της δημιουργίας και ούτω καθ' εξής - που από την εποχή του Πυθαγόρα εθεωρείτο η έκφραση της απόλυτης τελειότητας.

Πηγή: http://www.tovima.gr/