Η μουσική συνδέεται με τον εγκέφαλο?

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Νευρολόγοι, ψυχίατροι, ψυχολόγοι και μουσικοί σε συνεργασία μελέτησαν και μελετούν τις βιολογικές βάσεις της μουσικής.

Η ακοή είναι η πρώτη αίσθηση που έρχεται και η τελευταία που φεύγει. Ακόμη και ασθενείς, που βρίσκονται σε κώμα, ακούν.

Η ικανότητα συναίσθησης και αντίδρασης στη μουσική είναι βαθιά εδραιωμένη στη βιολογία του νευρικού συστήματος (Ρόμπερτ Ζατόρε, Νευρολόγος, Πανεπιστήμιο Μαγκίλ).

Εκτός από καλή τέχνη και πολιτισμική έκφραση, η μουσική είναι και πολύπλοκη εκδήλωση της συμπεριφοράς του ανθρώπου. Επιδρά έντονα στον ψυχισμό. Ακούγοντας μια μελωδία ή ένα παλιό τραγούδι έρχονται στον νου ζωηρές αναμνήσεις ή συγκινήσεις, ή διεγείρονται συναισθήματα χαράς, λύπης, θλίψης, έντονου πατριωτισμού, θρησκευτικής ανάτασης, κλπ.

Η αντίληψη της μουσικής συντελείται στον εγκέφαλο. Το κέντρο της αντίληψης στους αριστερόχειρες βρίσκεται συνήθως στο δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Δεν ξέρουμε αν η επεξεργασία της μουσικής επιτελείται μόνο από κάποια συγκεκριμένη ομάδα κυττάρων του νευρικού συστήματος. Βρέθηκε όμως ότι, όταν κανείς ακούει μουσική ή παίζει κάποιο μουσικό όργανο, ή όταν η μουσική συνοδεύεται από στίχους, ενεργοποιούνται διάφοροι νευρώνες. Διαπιστώθηκε σ' όσους παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, ότι το άκουσμα μουσικής διεγείρει φυσικές μεταβολές στους νευρώνες του εγκεφάλου τους.

Σε επαγγελματίες μουσικούς η μέτρηση των ασθενών μαγνητικών πεδίων που εκπέμπει ο εγκέφαλος, έδειξε ότι η έντονη άσκηση στο παίξιμο κάποιου μουσικού οργάνου οδηγεί σε ευδιάκριτη αύξηση του μεγέθους τμημάτων του φλοιού του εγκεφάλου, του στρώματος της φαιάς ουσίας, που έχει σχέση με τις υψηλού επιπέδου λειτουργίες του εγκεφάλου (Χρήστος Πάντεβ, του Ινστιτούτου Πειραματικής Ακουστικής, Πανεπιστήμιο Μόνστερ της Γερμανίας).
Η ικανότητα αντίληψης της μουσικής παραμένει ανέπαφη έπειτα από βαριές βλάβες του εγκεφάλου, που επηρεάζουν σοβαρά την ικανότητα του λόγου.

Οι Ρώσοι συνθέτες Βλαδίμηρος Σεμπάλιν και Δημήτριος Σοστάκοβιτς εξακολούθησαν να συνθέτουν μουσική μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, που τους προκάλεσε σοβαρή διαταραχή του λόγου. Αντίθετα η ικανότητα αντίληψης της μουσικής επηρεάζεται από ορισμένες ανωμαλίες του εγκεφάλου. Έτσι σε επιληπτικούς, η διέγερση ορισμένων περιοχών και των δύο κροταφικών λοβών ξυπνά μουσικές μνήμες, αναβιώσεις μελωδιών, που αυτοί άκουσαν πριν χρόνια.

Βλάβες κροταφικού λοβού μπορεί να προξενήσουν την σπάνια μουσικογενή επιληψία, όπου ο ασθενής ακούγοντας μουσική παθαίνει σπασμούς.

Μερικά ολιγοφρενικά άτομα με αυτισμό, αν και μειωμένης αντίληψης, μπορεί να είναι πολύ ικανοί μουσικοί, ίσως και "μουσικώς σοφοί" με εξαιρετικό ταλέντο.

Αντίθετα, σχεδόν το 1% του πληθυσμού πάσχει από Αμουσία, δηλ. από πραγματική κώφωση στους μουσικούς τόνους. Τα άτομα αυτά δεν μπορούν να αναγνωρίσουν μια μελωδία, να διακρίνουν δυο διαφορετικές μελωδίες τη μια από την άλλη, να επαναλάβουν ένα τραγούδι, αν και νομίζουν ότι το πετυχαίνουν με σωστό τρόπο. Ακόμη και απλοί γνωστοί μουσικοί σκοποί προβληματίζουν τα άτομα με αμουσία. Ενώ αν ταυτόχρονα τραγουδιούνται στίχοι, αντί να παίζονται μόνο μουσικά κομμάτια, τότε οι άμουσοι μπορούν να αναγνωρίσουν αμέσως το τραγούδι.

Αυτό συμβαίνει περισσότερο από ανικανότητα επανάληψης μουσικού σκοπού. Οι άμουσοι δεν μπορούν να χορέψουν, ούτε να διακρίνουν την αρμονία από τη δυσαρμονία (Ισαβέλα Πέρετζ, Ψυχολόγος, Πανεπιστήμιο Μόντρεαλ). Φαίνεται ότι αυτοί γεννήθηκαν χωρίς την απαραίτητη δομή του εγκεφάλου για επεξεργασία της μουσικής. Αλλά περιέργως δεν εμφανίζουν σημεία βλάβης στον εγκέφαλο, ούτε περιορισμένη ικανότητα για βραχυχρόνια απομνημόνευση. Η μαγνητική τομογραφία δείχνει φυσιολογικό εγκέφαλο. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει τρόπος να βοηθηθούν οι άτυχοι αυτοί συνάνθρωποί μας.

Όσον αφορά τις επιδράσεις της μουσικής στο συναίσθημα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η μουσική επιδρά στα επίπεδα διαφόρων ορμονών, συμπεριλαμβανομένης της Κορτιζόλης (που συμμετέχει σε καταστάσεις διέγερσης και άγχους), της Τεστοστερόνης (διέγερση, επιθετικότητα), της Οκυτοκίνης (συναίσθημα στοργής για παιδιά).

Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (ΡΕΤ) έδειξε ότι τμήματα εγκεφάλου, που συμμετέχουν στην επεξεργασία συναισθημάτων, ενεργοποιούνται όταν το άτομο ακούει μουσική (Ζατόρε).